مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نمیتواند خشم خود را از رئیسجمهور سابق امریکا پنهان کند! اظهارات ترامپ مبنی بر ترغیب روسیه به حمله به کشورهای اروپایی عضو ناتو (کشورهایی که سهم تعیین شده بودجه دفاعی خود را پرداخت نمیکنند)، آتلانتیکیها را شدیداً نگران ساخته است. جوزف بورل در واکنش به اظهارات اخیر دونالد ترامپ گفت که ناتو نمیتواند یک ائتلاف نظامی «جداگانه» و متکی بر وهم و خیال رئیسجمهور امریکا باشد.
این اظهارات بورل در حالی بیان میشود که اتحادیه اروپا بازی در زمین امریکا را به مثابه یک «استراتژی کلان» انتخاب کرده و هزینه این بازی وقیحانه و پردردسر را نیز باید بپردازد. بورل به عنوان یک دیپلمات به وضوح میداند که «هزینه- فایده» در حوزه روابط بینالملل چه معنا و مصداقی دارد! بدیهی است که هزینه بازی اروپاییان در زمین دموکراتها و جمهوریخواهان کاخ سفید نسبت به فواید آن به مراتب بیشتر بوده، اما درک راهبردی اروپاییان از مناسبات واقعی قدرت خصوصاً طی دو دهه اخیر به پایینترین سطح ممکن رسیده است.
زمانی که در تاریخ هفتم فوریه سال ۱۹۹۲ میلادی پیمان ماستریخت یا همان پیمان اتحادیه اروپا بین سران ۱۲ کشور عضو جامعه اقتصادی اروپا منعقد شد، اروپاییان بر اساس قرائت و تفسیر رئالیستی خاصی که نسبت به مقوله قدرت داشتند، بازی جدید خود را در فرامتن «پذیرش سلطه امنیتی امریکا بر نظام بینالملل» تعریف کردند. سنگ بنای معادلات امنیتی اروپاییان (که اکثر آنها عضو ناتو هستند)، از ابتدا کج نهاده شد. صورتبندی این موضوع دشوار به نظر نمیرسد: اتحادیه اروپا درست در زمانی تشکیل شد که اتحاد جماهیر شوروی فروپاشیده و ساختار نظام دوقطبی به نظام تکقطبی تبدیل شده بود. اروپاییان در سال ۱۹۹۲ فرصت طلایی استقلال از امریکا را از دست دادند. اگرچه برخی مفسران اروپایی معتقد بودند تجمیع قدرت کشورهای اروپایی با یکدیگر به مثابه عرض اندامی مؤثر در برابر یکهتازی اقتصادی و سیاسی امریکا در نظام بینالملل خواهد بود، اما نگاه زیرساختی بیشتر کشورهای اروپایی که خود را جزئی از شبکه «حامی ـ پیرو» تشکیل شده پس از فروپاشی کمونیسم به رهبری امریکا میدانستند، منجر به تعریف «توان جمعی اروپا» در زمین بازی امریکا شد.
اینک، در سال ۲۰۲۴ میلادی، بسیاری از کشورهای اروپایی آینده امنیتی خود را در گرو نتیجه زورآزمایی سیاسی ماه نوامبر امسال در واشینگتن میبینند! اگرچه پس از گذار بشریت به هزاره سوم و متعاقب شکست امریکا در جنگ عراق و ابتر ماندن بسیاری از طرحهای بینالمللی کاخ سفید و بازتعریف قدرت روسیه، چین و هند عملاً دوران نظام تکقطبی به پایان رسید، اما بسیاری از کشورهای اروپایی به بازی سنتی خود در زمین امریکا ادامه دادهاند. در چنین شرایطی بهتر است بورل به جای سرزنش ترامپ، نوک پیکان انتقادات خود را متوجه اتحادیه اروپا و ۲۶ عضو اروپایی پیمان آتلانتیک شمالی کند. مختصات بازی امنیتی کشورهای بزرگ اروپایی در جهان امروز، از سوی خود آنها نگاشته و حتی به دیگر اعضای این مجموعه دیکته شده است. در چنین شرایطی بهتر است مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا آدرس غلطی را به مخاطبان سخنانش ندهد! خودکرده را تدبیر نیست.